نیاز جهان اللهم عجل لولیک الفرج
توکل در سیره امام حسین سلام الله علیه
«توکل در لغت به معنای اعتمادکردن و واگذاری کار به دیگری است»(۸، ص:۵۶۷). در اصطلاح شرع توکل عبارت است از:
« اعتماد بر خداوند متعال در جمیع امور و تکیه بر اراده او» (۲۵، ص: ۱۱۵).
البته گاهی مشاهده می‌شود که برخی توکل را با رخوت و سستی یکی قلمداد می‌کنند…
توکل در سیره امام حسین سلام الله علیه
و تصور و رویکرد آن‌ها این است که وقتی توکل می‌کنند نیازی به تلاش و کوشش ندارند،
در حالی که در فرهنگ دینی کلمه توکل همیشه مفهومی زندگی‌بخش، محرک و حماسی دارد؛
قرآن به عنوان اساس‌نامه تربیت دینی هر جا که می‌خواهد بشر را وادار به عمل کند
و ترس را از انسان بگیرد می‌فرماید: به خدا توکل کن
«فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ»
و چون بر (کاری) دل بنهادی بر خدای توکل کن که خدا توکل کنندگان را دوست دارد.» (آل عمران/۱۵۹)
امام حسین به عنوان ثمره اعلای تربیت دینی در حرکت انقلابی خود ضمن توکل بر خدا پویایی و تلاش در
راستای تحقق اهداف متعالی خویش را به نهایت می‌رساند.
ایشان در آغاز حرکت انقلابی و اعتراض‌آمیز خویش در ترک مدینه در وصیت‌نامه خود به برادرشان محمد بن حنفیه می‌فرمایند:
توکل در سیره امام حسین سلام الله علیه
«همانا من برای اصلاح امت جدم بیرون شدم می‌خواهم دین را رواج دهم و از منکرات جلوگیری کنم ….
هر کس از من حق را بپذیرد حق را پذیرفته است و هرکس مرا رد کند صبر می‌کنم تا خدا میان من و قوم ستمکار قضاوت کند
و او بهتر حاکمی است. ای برادر! این وصیت من است به تو. و ما توفیقی الا بالله علیه توکلت و الیه انیب» (۲۰، ص: ۷۲)
امام حسین توکل و رخوت و بی‌تفاوتی را درهم نمی‌آمیزد و به عنوان یک انسان وارسته که چیزی را خوشتر از عبادت الهی نمی‌داند
به بهانه توکل بر خدا انفعال و سستی را در پیش نمی‌گیرد. بنابراین با تدبیر و اندیشه و براساس مقتضیات زمان خود گام در راه می‌گذارد
و در ضمن آن با استعانت از خدا و توکل بر او مبارزه خود را شروع می‌کند از همین روست
که در صبح عاشورا در حالی که قدم در میدان کارزار می‌گذارد می‌فرماید:
«اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِی فِی کُلِّ کَرْبٍ وَ رَجَائِی فِی کُلِّ شِدَّهٍ وَ أَنْتَ لِی فِی کُلِّ أَمْرٍ نَزَلَ بِی ثِقَهٌ وَ عُدَّهٌ » (۲۸، ج۲، ص: ۹۶).
توکل به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی تربیت دینی با تلاش در راستای تحقق هدف، پیوندی ناگسستنی دارد از همین روست
که امام حسین علیه‌السلام در خطبه‌ی خود در روز عاشورا یعنی روز نبرد
و کارزار و در جریان تلاش‌های مداوم و پیگیر خود برای هدایت دشمنان می‌فرمایند:
«إِنِّی تَوَکَّلْتُ عَلَى اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکُم» (۲۴، ج۴۵، ص: ۹).
عمل‌کرد امام در جریان واقعه عاشورا مبین این اصل مهم است که توکل در تربیت دینی با انفعال و بی‌تحرکی نسبتی ندارد،
بلکه به معنای تلاش آگاهانه و ایفای نقش فعال در جریان امور است.
